Książka „My daliśmy radę, Tobie też się uda” to wyjątkowo poukładana książka, rzucająca dla wielu osób nowe światło na funkcjonowanie dorosłych osób w spektrum autyzmu.

Co może wyniknąć z zaproszenia do współpracy kilkunastu osób w spektrum autyzmu z całego świata i znanego na całym świecie specjalisty od autystycznego spektrum, dr. Tony’ego Attwooda? Najpierw pojawiają się na badania na próbie kilku setek osób w spektrum autyzmu dotyczące najbardziej uciążliwych aspektów bycia w spektrum autyzmu i tego, czy dana osoba doświadcza tego aspektu. A następnie – osobista perspektywa na każdy z danych aspektów

Jeśli chcecie całkiem dogłębnie poznać najciekawsze i najtrudniejsze aspekty, to – parafrazując klasyka – ta książka będzie jak mapa i pozwoli Wam się odnaleźć. Nie są jej obce żadne tematy. Ani doświadczany niemal powszechnie lęk, ani niska samoocena. Można też poznać tajniki obaw przed zmianami i zobaczyć je z nowej perspektywy – perspektywy kogoś, kto tych zmian dokonuje więcej niż przeciętny człowiek każdego dnia. Nie brakuje w niej takich tematów, jak życie z kryzysami emocjonalnymi, życie z depresją, codzienność z problemami sensorycznymi, kwestia nawiązywania przyjaźni, kwestia bliskości, seksu i małżeństwa, rozumienia emocji i ich wyrażania, wyjątkowo paląca kwestia udawania, zdobywania pracy i jej utrzymania, ujawniania diagnozy, prześladowania, wyboru zawodu, dostrojenia empatycznego, wreszcie – zasadności poddania się diagnozie. To wszystko w połączeniu z całym mnóstwem perspektyw osób w spektrum autyzmu z całego świata w każdym rozdziale tworzy fascynującą historię.

Bardzo podoba mi się otwartość na obrazowe formy wyrazu. Ilustracje, których przedruki są na końcu książki, a których opisy pojawiają się pod każdym rozdziałem, który jest z nią związany, w przejmujący sposób obrazują każde z siedemnastu rozdziałów. Ich niezwykłość, ale również nierzadko niepokojący wydźwięk zmuszają do refleksji i pozwalają nieco wczuć się w temat rozdziału osobom, które dużo lepiej postrzegają obraz. Równie cenne jest to, że każdy z autorów tej książki może za pomocą kilku pytań z kwestionariusza krótko ocenić, co jest najfajniejsze w spektrum autyzmu, najmniej fajne, a także zostawić jakieś przesłane dla osób neurotypowych i neuronietypowych. Nie spotkałam się wcześniej z taką formą, która jest dla mnie fenomenalna i daje dużą podmiotowość autorom, a także dobrze podkreśla ich indywidualizm. Zrozumienie różnorodności autyzmu i losów ludzi pozostaje ciekawym i fascynującym doświadczeniem.

Indywidualność doświadczeń wpływa też na to, czego można dowiedzieć się o spektrum autyzmu. Dobór doświadczeń pozwala dowiedzieć się więcej. Mimo tego, że jestem w miarę na bieżąco z polską literaturą wydawaną na ten temat, refleksje i pytania zadawane sobie w związku z własnym funkcjonowaniem zawsze są tak samo odkrywcze i interesujące. Stają się jeszcze bardziej, kiedy uświadamiasz sobie, że mogłaś lub mogłeś mieć podobne dylematy. Różnorodność sprawa, że zawsze można się z kimś utożsamiać. I to jest tym bardziej interesujące.

Książka jest napisana w sposób bardzo uniwersalny. Mogą z niej skorzystać osoby w spektrum autyzmu w różnym wieku, ich rodzice, członkowie rodziny, partnerzy, specjaliści… To bardzo odświeżająca lektura. Dawno nie czytałam czegoś tak wyjątkowo skonstruowanego, z tak głębokim ukłonem w stronę autystycznej kultury. To czuć na każdej karcie tej książki i jest to po prostu wyjątkowe doświadczenie.

Weronika Janiak