Niniejsza recenzja dotyczy pozycji na która wiele osób czekało i niecierpliwie zaglądało na strony internetowe z informacją o możliwości jej zakupy.

Osobiście, nie mogłam doczekać się tej pozycji, gdyż wcześniejsze książki teorii poliwagalnej zrobiły na mnie ogromne wrażenie. Jej lektura jednak mimo wielkiej radości zajęła mi sporo czasu i wymagała ode mnie jako czytelnika dużej uważności i skupienia w gąszczu tak pokaźnej dawki wiedzy.

Książka Porgesa składa się z pięciu części- podstaw teoretycznych, regulacji biobehawioralnej w okresie wczesnego rozwoju człowieka, komunikacji społecznej i relacji z innymi, perspektywy terapeutycznej i klinicznej oraz zachowań społecznych a zdrowia.

W części pierwszej autor omawia neurocepcje, modyfikacje jakie zaszły w ewolucji autonomicznego układu nerwowego u ssaków, oraz teoria poliwagalną, która wyjaśnia adaptacyjny charakter stanu fizjologicznego.

W części drugiej przedstawiono badania na noworodkach, gdzie poprzez obserwacje napięcia błędnego oceniano poziom stresu. Zwrócono również uwagę na tak zwany szósty zmysł czyli interocepcje, gdzie jakość tychże procesów może przyczyniać się do sposobu przetwarzania informacji, umiejętności wyrażania emocji, oraz zachowań społecznych. Ponadto wskazano, że interakcje społeczne są zależne od fizjologii oraz od tego czy układ nerwowy we właściwy sposób reguluje stanu autonomiczne człowieka. Znajomość tego co dzieje się na poziomie układu nerwowego u noworodka, zdaniem autora, pozwala na wczesną interwencje poprzez stymulację konkretnych sensorów trzewnych. Jednak już sama wiedza na temat tego, że u danej jednostki pojawiają się jakieś nieprawidłowości zwiększa możliwości na szybsza reakcje oraz na bardziej tworzenie bardziej sprzyjającego środowiska. W kolejnym podrozdziale zaprezentowano pierwszy teoretyczny model, który pokazuje zależność między napięciem błędnym w okresie spoczynku, a hamulcem wagalnym odpowiadającym na wyzwania środowiskowe.

W części trzeciej zaproponowano, aby napięcie błędne serca traktować jako wskaźnik regulacji emocji. Podkreślono również, że wokół zależności ekspresji i regulacji emocji związanych ze współczulnym układem nerwowym nadal trwają badania. Wyjaśniono pojęcie miłości z perspektywy teorii poliwagalnej oraz jak poszczególne układy współdziałają ze sobą umożliwiając zaangażowanie społeczne.

W części piątej omówiono znaczenie napięcia błędnego w autyźmie. Zauważono, że nerw błędny jako podstawowy regulator pracy jelit ma także znaczenie u osób autystycznych, które często borykają się różnymi trudnościami w tym obszarze. Poza tematem autyzmu, który budzi wiele ciekawych refleksji i spostrzeżeń, jak choćby obserwacja pacjentów ze spektrum autyzmu u których pojawia się regresja rozwojowa a wraz z nią nadmierne wewnętrzne reakcje odpornościowe. Poświecono uwagę zaburzeń osobowości z pogranicza, osób doświadczających przemocy, oraz traumy i muzykoterapii- która zdaniem Porgesa może ćwiczyć sprawność układu zaangażowania społecznego.

W ostatniej części uwypuklono znaczenie interakcji społecznych dla zdrowego rozwoju jednostki. Przebywanie w dobrych i wspierających relacjach ma również charakter leczniczy i jest niezwykle wspierające w procesie zdrowienia.

Pozycja ta koncentruje się na bardzo wielu obszarach, zarówno osoby pracuje w zawodach pomocowych jak również wszyscy ci, którym bliskie jest rozumienie zachowań drugiej osoby oraz swoich własnych znajdą w niej wiele dokładnych, naukowych i potwierdzonych badaniami wyjaśnień zachowań ludzkich. Pozwala ona nie tylko zrozumieć pojawienie się konkretnych trudności, a także jest doskonała do argumentacji ze wszystkimi tymi, którzy podważają zasadność teorii psychologicznych- jako nierzetelnych i niepotwierdzonych. Porges daje narzędzie do ręki nauczycieli, specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym i starającym się wspierać swoich pacjentów oraz ich rodziny. To niezwykle ważna książka dla tych, którzy potrzebują zrozumieć nasze zachowania i relacje na różnorodne sytuacje. Przede wszystkim wiedza ta pozwala spojrzeć na człowieka z wielu różnych perspektyw i bardzo umacnia obecne działania pomocowe  w łączeniu leczenia ciała i psychiki- jako nierozłącznych i oddziałujących na siebie.

Reasumując, lektura ta jest pozycja obowiązkowa dla wszystkich którym bliskie jest rozumienie tego co się z nami dzieje i którzy chcą pomagać innym. Zobaczenie jak wiele mechanizmów bierze udział w pojedynczej czynności  i jak wiele czynników ma na nie wpływ może być zbawienne dla tych, którzy wielokrotnie borykają się z brakiem zrozumienia dla wyzwań i trudności jakie ich dotykają. Owszem nie jest to lektura łatwa, wymaga dużo cierpliwości i często dogłębnej analizy poszczególnych opisów, ja sama czuje, że jeszcze nie raz wrócę do niej, aby konsultować własne wątpliwości. Jednocześnie wierze, że zgłębianie tej wiedzy, poznawanie i rozumienie mechanizmów, które wpływają na ludzkie zachowania pozwala nam na tworzenie lepszego systemu wsparcia.

Alicja Bogaczyk